Konnektörler , elektrik ile ilgili her alanda kilit konumda olan bileşenlerden biridir. Hele ki konu modelcilik olduğunda bu konu çok daha detaylı bir hale gelmekte. LiPo bataryadan gelen güç, doğru bir konnektör ile elektronik bileşenlere iletilmezse , can sıkıcı sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle ihtiyaca uygun konnektör kullanmak önemlidir. Peki konnektör çeşitleri ve özellikleri nedir ?
Konnektörleri temelde dört gruba ayırabiliriz. Micro ,Small, Medium ve Large olarak isimlendirilen bu gruplar farklı amper aralıklarını temsil etmektedir. Tüm bunların amacı aslında basittir. Elektrik devresini kolay bir şekilde bağlamak ve gücü iletmek. Çoğu konnektör polarite korumalıdır. Yani ters takamazsınız. Bu sayede ters bağlamadan dolayı oluşacak o gri dumanı görme riskiniz de azalmış olur. Bağlantının güvenli olması için elektroniğinize uygun bir konektör seçilmelidir. Her konnektörün taşıyabileceği amper değeri aynı değildir. Yani 100 amper çeken bir elektroniğe 50 amper taşıyabilen bir konnektör takılırsa, konnektörün erimesi ya da voltaj düşüşü gibi sorunlar gözlemlenebilir. Her iki durumda da ya batarya ya da elektronikler zarar görür.
Bu seçimi yaparken ilk olarak ihtiyacınız olan amper aralığını belirlemek gerekir. Bu aralığı belirlediğinizde karşınıza aynı özelliklerde birden fazla farklı seçenek çıkıyorsa, bundan sonraki kararınız kişisel bir karar olacaktır. Lehimleme kolaylığı , kolay satın alabilme ve fiyat faktörleri bu kararınızı etkileyebilir. Size tavsiyem tek bir konnektör belirleyip sürekli onunla devam etmeniz olacaktır. Bu sayede elinizdeki tüm bataryalar , şarj aletleri ve elektronikler birbiri ile uyumlu olacaktır.
Aşağıdaki konnektörlerin özellikleri çeşitli kaynaklardan toplanmıştır. Birden fazla üreticisi olan modellerlerin özellikleri farklılık gösterebilir. Bu nedenle genel bilgi niteliğindedir.
Micro (1-10 Amper)
JST PH
En ufak konnektörlerden biri olan JST PH konnektörler 1-2 amperlik kullanımlarda tercih edilir. Özellikle micro helikopterler ve led ışık kitlerinin vazgeçilmezidir. Uygun fiyatı ve ters bağlanamaması sayesinde çok kullanışlı olsa da lehimlemesi zor olan konnektörlerden biridir. Ufak boyutu nedeniyle dişi soket üzerinde dikkatli çalışılmadığı taktirde erime ihtimali vardır.
*JST = Japan Solderless Terminal Mfg. Co.
JST RCY
PH modelinin büyüğü olan RCY, 5 amper civarı olan kullanımlar için idealdir. Anlık yükte ise 10 ampere kadar kullanılabileceği söylenir. Genellikle 2000 mAh değerinden ufak bataryalarda, helikopterlerde ve çeşitli devrelerde karşımıza çıkar. Kullanımı pratik ve güvenli bir bağlantı çeşididir. Genellikle kabloları sabitlenmiş olarak satıldığı için lehimleme ile uğraşmadan kullanmaya başlanabilse de bu durum bazen sizi kısıtlayabilir.
Deans Mini (Mini T Plug)
Pek çok üretici tarafından üretilen Mini T konnektör için kesin bir çalışma aralığı vermek zordur. Ortalama olarak 10-15 amperlik kullanımlar için uygundur. Yapısı sayesinde kablo lehimlemek JST modellerine göre çok daha kolaydır fakat simetrik bir yapıda olduğu için erkek/ dişi ayrımı yoktur. Yani lehimlerken hangi tarafın eksi , hangi tarafın + olduğuna çok dikkat edilmelidir.
JR ya da Servo Konnektör
Her modelcinin en çok gördüğü konnektörlerden biridir. Genellikle 3-6 amper arası kullanımlarda tavsiye edilir. Temelinde Mini-PV terminaller vardır. Pek çok alanda kullanılan bu terminalleri ve bunların montajını sağlayan penseleri bulmak da çok kolaydır. Evet bu konnektörler lehim ile değil sıkma pensesi ile sabitleniyor. 3 pinli yapıya sahip olan JR’nin ortası artı , dış tarafı eksidir. Sadece güç iletmek için kullanıldığında diğer uç boş kalırken , servo /esc gibi kullanımlarda sinyal kablosu için kullanılır.
Small (10-30 Amper)
XT30
XT serisinin ilk üreticisi hakkında çeşitli tartışmalar olsa da orjinalinin Amass Electronics tarafından üretildiği söylenir. 30 , 60 , 90 boyutlarında üç farklı modeli olan XT serisi, en yaygın konnektörlerden biridir. XT30 modeli isminden de anlaşılacağı gibi 30 amperlik kullanımlar için uygundur. Anlık 40ampere kadar olan artışlarda da güvenle kullanılabilir. Lehimlemeyi kolaylaştıran pinleri , nylon malzemesi sayesinde ısıya dayanımı ve kolay kullanımı ile sınıfındaki en iyilerden biridir.
EC2
Rakibi XT30un yanında biraz geri planda kalan EC2, sürekli 20amper , anlık 30 amper akım için tasarlanmıştır. 2mm bullet konnektörler, kabloya lehimlendikten sonra plastik kasasına yerleştirilir. Bu sayede lehim yapılan yüzeyin makaron ya da bantla sarılmasına gerek kalmaz. Fakat bu tasarım nedeni ile tekrar sökmek çok zordur. Sürekli kablo değiştiren kişiler için zor bir kullanıma sahiptir.
Tamiya
RC model arabaların en tanınmış markalarından biri olan Tamiya’nın kendine özel konnektörü olan Tamiya Plug, 15 ampere kadar olan kullanımlar için tasarlanmıştır. Özellikle 7.2v NiMh ve NiCd bataryalarda kullanıldığını görürüz. Kilit mekanizması sayesinde güvenli bir kullanım sunsa da kablo değişimin zor olması ve rakiplerine göre daha düşük akıma izin vermesi nedeni ile pek tercih edilmez.
Medium (30-70 Amper)
Bu sınıftaki konnektörler model araba kullanıcıları arasında çok popülerdir. Teknik verilerine baktığımızda 70 ampere kadar kullanılması tavsiye edildiğini görsek de, çok daha yüksek akımlarda da sorunsuz kullanan kişileri görmek mümkündür. Benim tavsiyem 100 ampere kadar Medium konnektör kullanılabileceği yönündedir.
Dean ya da T-Konnektör
Dean ya da T konnektörler , üreticiden üreticiye değişmekle birlikte 60 ampere kadar güvenle kullanılabilir. Anlık artışlarda ise 75 ampere kadar izin verebilmektedir. Çeşitli kullanıcı testlerinde daha yüksek amper değerlerinde de sorunsuz bir kullanım sunabildiği görülmektedir. Piyasadaki en popüler konnektörlerden biridir. Kolay lehimlenebilmesi , uygun fiyatı ve kolay bulunabilirliği onu çok daha cazip bir hale getirmiştir. Pek çok marka tarafından üretilen Dean, çok kalitesiz versiyonlara da sahiptir. Bu nedenle sorun yaşamamak adına mümkün olduğunca bilindik markalar tercih edilmelidir.
EC3
3mm bullet konnektörler ve dayanıklı plastik bir kasadan oluşan EC3 , sınıfının en az tercih edilen modellerinden biridir. 60-75 amper aralığında çalışabilen konnektör, aynı küçük kardeşi gibi kablo değişimini zorlaştıran bir yapıya sahiptir. Ayrıca söküp /takmanın çok zor olması nedeniyle pek kullanıldığını görmeyiz.
XT60
Pek çok modelcinin favorisi olan XT60’ı şarj aletleri , 3D yazıcılar ve güç kaynakları gibi alanlarda da görmek mümkündür. Kağıt üstünde sürekli 60 amper, anlık 90 ampere kadar kullanılması tavsiye edilse de kullanıcı testlerine daha yüksek değerlerde de kullanılabilir. Dean’den daha dayanıklı olan nylon dış kaplaması ve EC3’ten daha kolay sökülüp takılabilmesiyle rakiplerine üstünlük sağlamaktadır.
Large (70 + Amper)
EC5
EC serisinin en büyük üyesi olan EC5, temel olarak küçük kardeşleri ile aynı tasarıma sahip bir modeldir. Sürekli 120 amper akım için kullanılabilen EC5, özünde 5mm bullet konnektörlere sahiptir. EC3 ve EC2’de olduğu gibi bu konnektörler bir kere yerleştirildikten sonra sökmesi oldukça zordur.
XT90
XT serisinin en büyük üyesi olan XT90, 100 amperlik kullanımlar için uygundur.Bu değer, rakibi EC5’e göre daha düşük olsa da söküp takma ve lehimleme kolaylığı sayesinde daha kullanıcı dostudur.
Bullet / Banana
Yarışçılar arasında en çok tercih edilen konnektörlerden biridir. LiPo ve ESC arasındaki bağlantı direkt olarak yapıldığı için konnektörlerde oluşabilecek hataların önüne geçilmiş olur. Ayrıca temiz bir bağlantı sağlandığı için aracın içindeki hareketleri bileşenlere değme ihtimali de yoktur. Bu konnektörlerin en büyük dezavantajı , ters bağlantı korumasının olmamasıdır. Eğer + ve – ‘yi ters bağlarsanız ESC ya da LiPo patlamasına neden olabilir. Farklı boyutlardaki bullet konnektörler için tavsiye edilen akım aralığı ise şöyle.
- 3.5mm Bullet = 50 Amps
- 4mm Bullet = 90 Amps
- 5mm Bullet = 120 Amps
- 6.0mm Bullet = 150 Amps