Nitro motorlu RC model arabalarda kullanılan bujiler , motorun çalışmasını sağlamada önemli bir araçtır. Fakat nitro arabaların pek çok yönü gibi , onları kullanan çoğu insan için bir gizemdir.
Bu rehber sayesinde bujinin ardında yatan sır perdesini kaldırıyor ve hep sorulan sorulara cevap veriyoruz.
Buji , nitro motordaki yakıt / hava karışımı için ateşleme sağlar.
Nasıl Çalışır?
Nitro motorlar çalışmak için üç şeye ihtiyaç duyar : yakıt , oksijen ve ateşleme. Buji , bir buji ısıtıcısı yardımı ile ısıtılarak ilk ateşleme sağlanır. Buji ısıtıcıları genellikle 1.5v pillerden güç alsa da bazı araçlarda farklı sistemler kullanılmaktadır. Bu ateşleme sonucu motor çalıştığında ise artık ısıtıcıya gerek yoktur.
Nitro yakıtlar belli bir oranda metanol içermektedir. Bujiler , ısı ve titreşimden etkilenmemeleri için bir kaç güçlü metalden üretilmişlerdir. Ancak kullanılan metallerden biri olan platin , ateşleme için çok önemlidir. Platin , yakıttaki metanol ile temas ettiğinde , ikisi arasında katalitik bir reaksiyon olur ve bu durum metanı tutuştururken platini ise ısıtır. Aslında nitro motorların temeli budur.
Oluşan bu reaksiyon ısı ve basınca bağlıdır. Buji ne kadar sıcak olursa tutuşması o kadar kolay olur ya da benzer bir şekilde yanma odasının içindeki basınç arttıkça tutuşma kolaylaşır. Yani karşımızda iki değişken var. Buji sıcaklığı ve basınç
Buji sıcaklığı : Sıcak – Orta – Soğuk
Bujinin çalışma prensibini anladığımıza göre biraz daha detaya doğru devam edebiliriz. Buji seçiminde önemli olan bir nokta hangi sıcaklıkta buji alınması gerektiğidir.
Motorun düzgün çalışması için bujinin, pistonun üst ölü merkeze (Top Dead Center) yaklaşırken, tutuşma noktasına ulaşmasına neden olacak kadar ısı üretmesi gerekir. Eğer buji çok sıcaksa piston üst ölü merkeze yaklaşmadan yakıt patlayacak , eğer çok soğuksa da üst ölü merkezi geçtikten sonra patlayacaktır. Motorun performansını tam alabilmek ve sağlıklı bir şekilde çalıştırabilmek için doğru zamanda ateşlenmesi gereklidir. Ateşleme zamanının “ilerletilmesi” yani daha sıcak bir buji kullanılması, özellikle yüksek devirlerde genel güç çıkışını artırabilir. Bununla birlikte, çok sıcak bir buji takılması ateşlemenin önlenmesine neden olur ve motorunuz doğru bir şekilde çalışmayabilir. Bunun için farklı sıcaklık değerlerine sahip bujiler kullanırız. Fakat buji sıcaklıkları konusunda herhangi bir standart bulunmadığı için bu değerler markadan markaya değişiklik gösterebilmektedir. Genellikle soğuktan sıcağa doğru ve çeşitli numaralarla ismlendirilen bu bujileri seçmek oldukça zordur. Bu nedenle fabrikanın tavsiye ettiği bujiyi test edip daha sonra ince ayar için buji seçmek sizin için daha güvenli olacaktır. Doğru bujiyi seçip seçmediğinizi anlamanın yöntemleri : motor sesinin doğru olması , motor sıcaklığının ideal aralıkta olması ve bujinin biraz ıslak/ parlak bir renkte olmasıdır.
Yanma Odası Basıncı
Yanma odasının içindeki basıncı değiştirmek için yapabileceğiniz pek bir şey yoktur, çünkü bu, genellikle üretici tarafından belirlenir. Odanın büyüklüğünü artırmak veya azaltmak için kafaya pul ekleyebilir ya da çıkarabilirsiniz. Ancak bir hata yaparsanız motorunuzu rahatlıkla kullanılmaz bir hale gelebilir. Bu nedenle bu işlemi yalnızca deneyimli nitro kullanıcılarının yapması gerektiğini düşünüyorum. Fakat eğer elinizde riske atabileceğiniz bir motor var ise bu işlemi deneyerek tecrübe kazanabilirsiniz.
Buji ve Nitro Yakıt Bağlantısı
Genellikle, kullandığınız yakıtın türü, kullanmanız gereken buji tipini etkileyecektir. Nitro yakıttaki bir başka bileşen nitrometandır. Yakıtınızın nitro yüzdesi aynı zamanda tutuşma noktasını da belirler. Başka bir deyişle, ne kadar fazla nitro ile çalıştırırsanız, ateşleme noktasını o kadar fazla ilerletirsiniz. Böyle bir durum ile karşılaşıldığında daha soğuk bir bujiye geçerek doğru zamanlama sağlanmalıdır.
Özetle buji konusu her ne kadar karmaşık gibi gözükse de mantığı anlaşıldığında motorun performansına büyük katkı yapabileceğiniz bir araçtır.